Θα τρίβετε τα μάτια σας με γυαλόχαρτο...

Του Κώστα Στούπα

1) Θα τρίβετε τα μάτια σας με γυαλόχαρτο...

Κε Στούπα καλησπέρα,

Σας παρακαλώ να αφιερώσετε ένα άρθρο που να αναφέρει τις συνέπειες για εμάς τους λίγους μικροεπενδυτές του χρηματιστηρίου που έχουμε απομείνει, σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων όσον αφορά την οικονομία.

Συγκεκριμένα, στα διάφορα πιθανά σενάρια που αναμένουμε, ποια θα είναι η συμπεριφορά των μετοχών, δεδομένου ότι υπάρχουν πολύ αξιόλογες εταιρείες και μάλιστα πολλές εξ αυτών έχουν τη μεγαλύτερη δραστηριότητα στο εξωτερικό.

Ακόμα και στο ακραίο σενάριο της δραχμής, είναι δυνατόν αυτές οι εταιρείες να μην αποτιμούνται στην πραγματική τους αξία;

Ευχαριστώ για τον χρόνο σας

Νίκος Στ.

Τα πιθανά σενάρια...

Το χρηματιστήριο και οι καταθέσεις έχουν αποδειχτεί τα τελευταία χρόνια της κρίσης αξιόπιστα "θερμόμετρα" στην καταγραφή της κατάστασης της ελληνικής οικονομίας αλλά και των πολιτικών εξελίξεων.

Το ελληνικό χρηματιστήριο από τις 500 μονάδες πριν τις εκλογές του 2012 βρέθηκε την Άνοιξη του 2014 στις 1.300 μονάδες λίγο πριν τις εκλογές που έδειξαν το αναπόφευκτο της ανόδου του ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία.

Στη συνέχεια βυθίστηκε ξανά στην περιοχή των 500-650 μονάδων όπου παραμένει βυθισμένο.

Στην ίδια περίοδο οι τραπεζικές καταθέσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων που αποτελούν δείκτη εμπιστοσύνης στην οικονομία και την πολιτική σταθερότητα από τα 160 δισ. ευρώ το 2014 έχουν βυθιστεί κάτω από τα 125 δισ. το 2015 όπου και παραμένουν "κολλημένες" παρά την πληρωμή φόρων με χρήματα από τα στρώματα που περνάνε στο τραπεζικό σύστημα.

Λίγο πριν τις εκλογές που κέρδισε ο Α. Σαμαράς τον Ιούνιο του 2012 οι καταθέσεις ήταν στα 150 δισ. ευρώ. Όταν παρέδωσε την εξουσία το Δεκέμβρη του 2014 ήταν στα 160 δισ. ενώ είχαν προσεγγίσει και τα 165 δισ. νωρίτερα.

Το Δεκέμβριο του 2016 οι συνολικές καταθέσεις (συν αυτές της Γενικής Κυβέρνησης) υπέστησαν νέο πλήγμα. Στα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδας γίνεται προσπάθεια να καλυφθεί η πτώση των καταθέσεων της Γενικής Κυβέρνησης.

Ούτε οι εξελίξεις στο χρηματιστήριο, ούτε στις τραπεζικές καταθέσεις προμηνύουν έξοδο από την κρίση και ανάπτυξη.

Χαρακτηριστικό δείγμα των προσδοκιών του κόσμου της οικονομίας είναι πως το 2016 και το 2017 οι τιμές των τραπεζικών μετοχών παραμένουν κάτω από τις τιμές της τελευταίας ανακεφαλαιοποίησης.

Το κλίμα στο ελληνικό χρηματιστήριο και τις τραπεζικές καταθέσεις τους επόμενους μήνες θα επηρεαστεί από τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στην Ελλάδα και το διεθνές περιβάλλον με πρώτο κύκλο τις εξελίξεις στην Ευρωζώνη και την Ε.Ε.

Οι εξελίξεις σ’ αυτούς τους δυο κύκλους με την αλληλεπίδραση που θα πετύχουν θα διαμορφώσουν το κλίμα στο ελληνικό χρηματιστήριο, τις τράπεζες και κατ΄ επέκταση και την ελληνική οικονομία.

Οι ελληνικές εξελίξεις

Υπάρχουν δυο πιθανά σενάρια πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων τις προσεχείς εβδομάδες.

α) Η κυβέρνηση να υποχωρήσει και να ψηφίσει τα μέτρα της δεύτερης αξιολόγησης με την οριακή πλειοψηφία των 153 βουλευτών. Η εξέλιξη αυτή θα δώσει μια μικρή ανάσα ανακούφισης στο χρηματιστήριο και την οικονομία αλλά δεν αναμένεται να αλλάξει το γενικό κλίμα.

Η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει αποδειχτεί τοξική για την οικονομία και έτσι θα συνεχίζει να προεξοφλείται στο ταμπλό του χρηματιστηρίου και το ύψος των καταθέσεων.

β) Το δεύτερο σενάριο είναι η πιθανότητα η κυβέρνηση να προσπαθήσει να περάσει τα μέτρα της αξιολόγησης με διεύρυνση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας απαιτώντας να ψηφιστούν από 180 βουλευτές. Το ενδεχόμενο αυτό θα αποσκοπεί στην απομάκρυνση των πρόωρων εκλογών με τη δημιουργία μιας νέας κυβερνητικής πλειοψηφίας με ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι, ΕΚ κλπ.

Το ενδεχόμενο αυτό θα έχει ακόμη θετικότερη επίδραση στο χρηματιστήριο από το προηγούμενο καθώς σηματοδοτεί μια απαγκίστρωση του σκληρού πυρήνα της "παλαβής" αριστεράς από την εξουσία. Πιστεύω όμως πως η αγορά θα παραμείνει δύσπιστη όσο ο ΣΥΡΙΖΑ και τα στελέχη του βρίσκονται πίσω από βασικούς μοχλούς εξουσίας.

Το ενδεχόμενο αυτό αν ευδοκιμήσει, κάτι που είναι δύσκολο, θα μπορούσε να οδηγήσει το Γενικό Δείκτη και περί τις 1.000 μονάδες και να βοηθήσει στην επιστροφή καταθέσεων.

Η αγορά θα περιμένει το αποτέλεσμα των γερμανικών εκλογών για να καταλάβει ποιες θα είναι οι εξελίξεις στην Ελλάδα για τη συνέχεια.

γ) Το τρίτο σενάριο αφορά την προσφυγή σε πρόωρες εκλογές εντός του πρώτου τριμήνου του 2017. Επειδή το πιθανότερο ενδεχόμενο αυτού του σεναρίου είναι ο ΣΥΡΙΖΑ να χάσει τις εκλογές, το χρηματιστήριο θα αρχίσει να προεξοφλεί θετικά την πιθανότητα νίκης της Νέας Δημοκρατίας.

Μετά τη νίκη της ΝΔ η συνέχεια θα εξαρτηθεί από την πιθανότητα αυτοδυναμίας αλλά και των προϋποθέσεων δημιουργίας σταθερής κυβέρνησης. Αν υπάρξει σταθερή κυβέρνηση η αγορά θα μπορούσε να κινηθεί επιθετικά ανοδικά και η οικονομική δραστηριότητα να παρουσιάσει εκτίναξη ελατηρίου. Το σενάριο του αύξησης του ΑΕΠ με ρυθμό πάνω από 2,5% έχει περισσότερες πιθανότητες με άλλη κυβέρνηση αν βοηθήσουν και οι διεθνείς εξελίξεις όπως οι τιμές πρώτων υλών και οι πολιτικές εξελίξεις.

Οι προσδοκίες που θα δημιουργηθούν στη συνέχεια θα εξαρτηθούν και από την κατάσταση του ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση αλλά και τη γενικότερη αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικού. Αν ο ΣΥΡΙΖΑ και οι λοιπές πολιτικές δυνάμεις των άκρων όπως ΚΚΕ, ΛΑΕ, Χρυσή Αυγή στο νέο πολιτικό τοπίο δεν θα παίζουν καθοριστικής σημασίας ρόλο, το κλίμα εμπιστοσύνης στην οικονομία θα αρχίσει να αποκαθίσταται.

Δυστυχώς οι δημοσκοπήσεις καταγράφουν μεγάλη ρευστότητα και αστάθεια στην κοινωνία και το εκλογικό σώμα. Προς το παρόν αυτό θα συνεχίσει να λειτουργεί σαν τροχοπέδη.

Στα παραπάνω θα πρέπει να συνυπολογίσουμε και τις πιθανές εξελίξεις στην ΕΕ και τις διεθνείς αγορές.

Οι διεθνείς εξελίξεις...

Οι εκλογές σε Γαλλία και Γερμανία τους επόμενους μήνες θα καθορίσουν το μέλλον της Ευρώπης για τις επόμενες δεκαετίες. Αν στη Γαλλία κερδίσει η Μαρίν Λεπέν και υλοποιήσει την έξοδο της χώρας από την Ευρωζώνη και την Ε.Ε. είναι πολύ δύσκολο να συνεχίσει να υπάρχει Ευρώ και Ε.Ε. με πυλώνα μόνο τη Γερμανία.

Η εξέλιξη αυτή θα φέρει τεράστια αναταραχή στις ευρωπαϊκές οικονομίες αλλά και την παγκόσμια οικονομία. Περιφερειακές οικονομίες όπως η ελληνική συνήθως υποφέρουν περισσότερο όταν η διεθνής οικονομία υπόκειται κραδασμούς.

Αν στις γαλλικές και γερμανικές εκλογές κερδίσουν οι φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις, το πιθανότερο είναι να υπάρξει μια νέα αρχιτεκτονική πολιτική και οικονομική δομή συμβίωσης στην ΕΕ με πολλές διαφορετικές ταχύτητες.

Μέλλει να δούμε αν η Ελλάδα θα καταφέρει να παραμείνει και με ποιους όρους στο νέο οικοδόμημα.

Η παρουσία του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ θα αυξήσει τις κεντρομόλες δυνάμεις στην Ευρώπη. Αν επιβιώσει το Ευρώ και η Ε.Ε. το 2017-18 προς το συμφέρον της Ελλάδας είναι να παραμείνει εντός.

Πιθανή διάλυση του Ευρώ θα έχει λιγότερες αρνητικές επιπτώσεις στην Ελλάδα από πιθανή αποβολή της από αυτό. Μια αδύναμη οικονομία όταν αποβάλλεται από μια ισχυρή νομισματική ένωση δύσκολα θα μπορέσει να ελέγξει τις απανωτές υποτιμήσεις και τον ανεξέλεγκτο πληθωρισμό.

Κίτρινος "πυρετός"...

Εκτός των εξελίξεων στην Ευρώπη οι ενδείξεις συγκλίνουν πως έχουμε εισέλθει σε μια περίοδο παγκόσμιων γεωπολιτικών εντάσεων. Η προεδρία Τραμπ φαίνεται να προσεγγίσει τη Ρωσία με στόχο την ανακοπή της ανάδειξης της Κίνας σε παγκόσμια δύναμη.

Η πολιτική Τραμπ φαίνεται επίσης πως προτιμά μια Ευρώπη ασθενών δορυφορικών κρατών παρά έναν ισχυρό εταίρο που θέλει να έχει λόγο.

Όλα αυτά συνθέτουν ένα ιδιαίτερα ρευστό περιβάλλον τόσο στο εσωτερικό όσο και το εξωτερικό.

Κίνδυνοι και ευκαιρίες...

Οι καταθέσεις

Οι καταθέσεις στην Ελλάδα κρύβουν μεγαλύτερους κινδύνους ακόμη και από μετοχές. Σε περίπτωση Grexit οι καταθέσεις μετατρέπονται σε πολλαπλώς υποτιμώμενο εθνικό νόμισμα.

Σε περίπτωση διάλυσης του Ευρώ ίσως προκύψουν δυσκολίες ανταλλαγής των κρυμμένων σε στρώματα Ευρώ με κάποιο νέο σταθερό αξιόγραφο.

Τα ακίνητα

Τα ακίνητα υποφέρουν από την φορολόγηση και την αδυναμία εύκολης και επικερδούς ρευστοποίησης αν κάποιος χρειαστεί ρευστότητα.

Παρ΄ όλα αυτά δεν παύουν να έχουν αξία χρήσης και μελλοντική σχετική σταθερότητα απέναντι σε ένα μη σταθερό εθνικό νόμισμα.

Το πρόβλημα με τα ακίνητα είναι πως με τη φτωχοποίηση της μεσαίας τάξης και την μετανάστευση των Ελλήνων, η προσφορά θα υπερτερεί της ζήτησης κρατώντας τις τιμές καθηλωμένες για πολλά χρόνια.

Οι μετοχές

Σε περίπτωση Grexit οι μετοχές εξαγωγικών επιχειρήσεων που δεν έχουν μεγάλες υποχρεώσεις για να κινδυνέψουν να περάσουν στον έλεγχο των τραπεζών, μετά από ένα αρχικό σοκ, θα κινηθούν ανοδικά. Οι μετοχές αντιπροσωπεύουν περιουσιακά στοιχεία και know how που μπορούν να αποτιμηθούν με διεθνή στάνταρς και δεδομένα.

Σε περίπτωση Grexit οι εξαγωγικές επιχειρήσεις θα ευνοηθούν λόγω της κατακόρυφης πτώσης του εργατικού και ασφαλιστικού κόστους.

Οι μετοχές, όπως όλα τα περιουσιακά στοιχεία, κινδυνεύουν από ένα αριστερό ή δεξιό πραξικόπημα και δήμευση των περιουσιακών στοιχείων.

Περιουσιολόγιο

Όλα τα περιουσιακά στοιχεία κινδυνεύουν από τη δήμευση μέσω της φορολογίας. Η σύσταση περιουσιολογίου συνιστά κίνδυνο για τα περιουσιακά στοιχεία όταν έχουμε να κάνουμε με ένα κράτος κλεπτών και απατεώνων.

Ομόλογα

Για ελληνικά ομόλογα δεν χρειάζεται να γίνει κουβέντα. Καλύτερα να δώσετε τα χρήματα στους "Καρανίκες" και τους πρόωρα συνταξιοδοτηθέντες απευθείας.

Τα διεθνή ομόλογα και δη τα αμερικανικά όπου έχει ξεκινήσει ήδη κύκλος ανόδου επιτοκίων κινδυνεύουν με απαξίωση. Όταν οι νέες εκδόσεις δίνουν μεγαλύτερο επιτόκιο η αξία των παλαιότερων εκδόσεων πέφτει καθώς όλοι τις πουλάνε για να επενδύσουν σε νέες.

Ο χρυσός

Σε περιόδους παγκόσμιας γεωπολιτικής έντασης το ασφαλέστερο καταφύγιο αναδεικνύεται ο χρυσός. Ο χρυσός σε αντίθεση με το οποιοδήποτε νόμισμα έχει αξία που δεν εξαρτάται από την αξιοπιστία κάποιας κεντρικής τράπεζας ή κυβέρνησης. Η αξία του χρυσού εξαρτάται από την προσφορά και τη ζήτηση του μετάλλου διεθνώς.

Αν ξεσπάσει ένα παγκόσμιος εμπορικός προστατευτισμός και νομισματικός ανταγωνισμός πολλά νομίσματα για να διατηρήσουν την πίστη στην αξία τους, ίσως επιχειρήσουν να συνδυάσουν το μέγεθος της νομισματικής κυκλοφορίας και αντίκρισμα σε αποθέματα χρυσού.

Κάτι τέτοιο θα αύξανε τη ζήτηση για χρυσό από τις κεντρικές τράπεζες κατακόρυφα.

Μόνο το δολάριο αν επιχειρούσε να αντικρύσει την κυκλοφορία του σε χρυσό η τιμή του χρυσού θα εκτινασσόταν σε μερικές χιλιάδες δολάρια η ουγκιά.

Οι συντάξεις

Στην Ελλάδα έχουμε 3 εκατ. συνταξιούχους και 2,5 εκατ. εργαζόμενους στον ιδιωτικό τομέα. Το κόστος συντήρησης αυτού του μεγέθους καθιστά κάθε επένδυση μη αποδοτική. Η ελληνική οικονομία και μόνο εξ αυτού οδηγείται με μαθηματική ακρίβεια σε κατάρρευση.

Ακόμη και αν εργαστούν και καταβάλλουν εισφορές όλοι οι άνεργοι σήμερα, οι εργαζόμενοι στον ιδιωτικό τομέα δεν θα ξεπερνούσαν τα 4 εκατ. Για να είναι βιώσιμο ένα ασφαλιστικό σύστημα χρειάζονται τουλάχιστον 3 εργαζόμενοι για κάθε συνταξιούχο. Άρα, θα χρειάζονταν να πληρώνουν φόρους και εισφορές περί τα 9 εκατ. εργαζόμενοι... όσος είναι περίπου ολόκληρος ο πληθυσμός της χώρας.

Αν κάτι μπορεί να θεωρηθεί βέβαιο για το μέλλον είναι πως οι συντάξεις δεν θα συνεχίζουν να πληρώνονται ή θα μειωθούν σε επίπεδα Βουλγαρίας. Δηλαδή, σε αγοραστική δύναμη ίση με 100-150 ευρώ το μήνα. Αυτό δεν είναι το χειρότερο σενάριο...

Όπως συχνά γράφουμε εδώ και πολλά χρόνια η Ελλάδα είναι το τελευταίο σοβιετικό καθεστώς στην Ευρώπη που θα καταρρεύσει και θα περάσει, τηρουμένων των αναλογιών, αυτά που πέρασαν οι λαοί των βαλκανικών σοβιετικών καθεστώτων. Μια διαφορά με τα καθεστώτα αυτά είναι οι Ελληνες του εξωτερικού που στέλνουν εμβάσματα, η ναυτιλία που δεν πλήττεται από τις εξελίξεις στην Ελλάδα και οι τουριστικές εισροές...

Όλα αυτά δεν είναι ικανά όμως να συντηρήσουν τη σημερινή κατάσταση...

Ταμείο Παρακαταθηκών...

Παλιότερα κάποιος αναγνώστης ρωτούσε αν τα χρήματα στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων είναι πιο ασφαλή απ΄ ό,τι στις εμπορικές τράπεζες. Από τον περασμένο μήνα τα κεφάλαια του Ταμείου πέρασαν από τις καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών της ΤτΕ στις καταθέσεις της Γενικής Κυβέρνησης. Προσωπικά το κρίνω χειρότερο.

2) Δημιουργική λογιστική με τις καταθέσεις...

Οι καταθέσεις το Δεκέμβριο παρουσιάζουν μείωση. Οι διευκρινίσεις των αρμοδίων που θέλουν τις καταθέσεις σε πραγματική βάση να παρουσιάζουν άνοδο είναι παραπειστικές.

Οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών το Δεκέμβριο 2016 έπεσαν στα 121,4 δισ. ευρώ από 124,8 δισ. ευρώ το Νοέμβριο.

Οι καταθέσεις της Γενικής Κυβέρνησης έπεσαν από τα 11,6 στα 10,7 δισ. ευρώ.

Οι καταθέσεις κατοίκων εσωτερικού (που είναι το άθροισμα των δυο) έπεσαν από τα 136,4 στα 132,1 δισ. ευρώ.

Κατά τους αρμοδίους τα στοιχεία δεν είναι συγκρίσιμα γιατί από το Δεκέμβριο και για πρώτη φορά στις καταθέσεις ιδιωτών δεν περιλαμβάνονται οι καταθέσεις του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων καθώς και οι καταθέσεις του Ταμείου Εγγύησης Καταθέσεων (ΤΕΚΕ) οι οποίες εφεξής θα λογίζονται μαζί με τις καταθέσεις της Γενικής Κυβέρνησης.

Από το Δεκέμβριο του 2016 επίσης στα στοιχεία των καταθέσεων δεν περιλαμβάνονται τα στοιχεία του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων λόγω αναταξινόμησής του από το χρηματοπιστωτικό τομέα στον τομέα της Γενικής Κυβέρνησης.

Αν στα στοιχεία της Γενικής Κυβέρνησης προστέθηκαν τα κεφάλαια του ΤΕΚΕ και του Ταμείου Παρακαταθηκών και αντί να αυξηθούν μειώθηκαν τότε η Γενική Κυβέρνηση έχει στεγνώσει ταμειακά και είναι θέμα χρόνου να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της.

Φαίνεται πώς η αλλαγή της προσμέτρησης έγινε προκειμένου να καλύψει την μείωση των καταθέσεων της Γενικής Κυβέρνησης. Τα χρήματα όμως του ΤΕΚΕ και του Ταμείου Παρακαταθηκών έχουν ρόλο εγγυήσεων και όχι κάλυψης των εξόδων της κυβέρνησης.

Για να έχει κάποιος μια πιο καθαρή εικόνα για το τι συμβαίνει με τις καταθέσεις μετά τις "αλχημείες" θα πρέπει να υπολογίσει τις καταθέσεις κατοίκων εσωτερικού που από 136,4 δισ. ευρώ μειώθηκαν σε 132,1 δισ. ευρώ.

kostas.stoupas@capital.gr

Δημοσίευση: Φεβρουαρίου 01, 2017