Περί «αστών» και άλλων… εξωτικών πτηνών!

Το μεγάλο πρόβλημα που έχει, όποιος θέλει να μεταρρυθμίσει αληθινά την Ελλάδα, είναι ότι δεν έχει που να στηριχθεί!

Οι μεταρρυθμίσεις σε συνθήκες δημοκρατίας χρειάζονται στήριξη από την κοινωνία. Κι όσο πιο ριζικές είναι οι μεταρρυθμίσεις, τόσο περισσότεροι θίγονται. Ακόμα κι αν οι «θιγόμενοι» είναι μειοψηφία, οι ίδιοι το καταλαβαίνουν αμέσως…

Ακόμα κι αν οι «ωφελούμενοι» από μια μεταρρύθμιση είναι η μεγάλη πλειοψηφία της κοινωνίας, θα το καταλάβουν μετά από κάποιο χρόνο! Κι έτσι θα αρχίσουν να τη στηρίζουν μετά από καιρό…

Έτσι οι εχθροί των μεταρρυθμίσεων αντιδρούν λυσσαλέα αμέσως, ενώ όσοι ωφελούνται το καταλαβαίνουν μετά από κάποιο χρόνο.

Οπότε οι μεγάλες μεταρρυθμίσεις προκαλούν ισχυρές αντιδράσεις από την πρώτη στιγμή, ενώ αρχίζουν να βρίσκουν στήριξη αρκετά αργότερα.

Κι αυτό είναι τα αδύνατο σημείο τους, η «Αχίλλειος πτέρνα» τους. Γι’ αυτό είναι δύσκολο να γίνουν. Κι ακόμα δυσκολότερο να ολοκληρωθούν.

Ειδικά στην Ελλάδα, όμως, υπάρχει και μια πρόσθετη δυσκολία. Ο κρατισμός που πρέπει να χτυπηθεί είναι διάχυτος παντού!

Δεν αφορά μόνον του «δημοσίους υπαλλήλους». Αφορά και τους «ισχυρούς επιχειρηματίες» που έχουν μάθει να είναι κρατικοδίαιτοιοι περισσότεροι. Να ζουν από μεγάλα έργα και μεγάλες προμήθειες του δημοσίου…

Αλλά ακόμα και οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις, ζουν κι αυτές από την αγοραστική δύναμη όλων των υπολοίπων, που είναι μισθωτοί και συνταξιούχοι. Κι όταν το δημόσιο κάνει «λιτότητα», τότε αμέσως επηρεάζονται οι τζίροι των μικρομεσαίων επιχειρήσεων.

Έτσι, το χτύπημα του κρατισμού το θέλουν όλοι, ιδιαίτερα στον ιδιωτικό τομέα, δηλαδή κοντά στα τέσσερα πέμπτα της κοινωνίας (του εκλογικού σώματος), αλλά, στην πραγματικότητα, το φοβούνται και όλοι!

Κι όποιος αποφασίσει να χτυπήσει τον κρατισμό σοβαρά, θα «πονέσει» όχι μόνο τους άμεσα θιγόμενους, αλλά, εμμέσως, και πολλούς άλλους! Τουλάχιστον προσωρινά…

Υπάρχει, όμως, και μια πρόσθετη δυσκολία στην Ελλάδα να χτυπηθεί ο κρατισμός: Όπως πολλές φορές λέμε, δεν υπάρχει αστική τάξη με την έννοια που υπάρχει στις περισσότερες άλλες χώρες της δυτικής Ευρώπης. Δηλαδή «ανεξάρτητη» από το κράτος…

Και δεν υπάρχει, διότι παντού αλλού η αστική τάξη προϋπήρχε του αστικού κράτους και το δημιούργησε σταδιακά μέσα σε διάστημα δύο αιώνων περίπου. Ενώ στην Ελλάδα έγινε το ανάποδο: ήταν το κράτος που δημιούργησε «ιθύνουσα τάξη» από τα πάνω, μετά την απελευθέρωση της χώρας…

Και στη συνέχεια, εξακολούθησε να συμβαίνει το ανάποδο: κάθε φορά που είχαμε μεγάλο πόλεμο ή επανάσταση, ή δυναστική αλλαγή, ή καθεστωτική αλλαγή ή εθνική καταστροφή, αυτοί που έλεγχαν το κράτος παραμέριζαν την προηγούμενη «ιθύνουσα τάξη» κι έβαζαν στη θέση της μια «καινούργια».

Άλλα ήταν τα «πρώτα ονόματα» των «αστών» στην Ελλάδα επί Όθωνα κι άλλα όταν ήλθε ο Γεώργιος ο Α΄. Αλλά επί Τρικούπη κι άλλα επί Βενιζέλου. Άλλα πριν την Καταστροφή του ’22 κι άλλα μετά. Άλλα στο Μεσοπόλεμο κι άλλα μετά την απελευθέρωση και τον εμφύλιο. Άλλα πριν το 1967 κι άλλα μετά το 1981…

Διεθνώς ΔΕΝ υπάρχει τέτοια διαχρονική ρευστότητα στη διάρθρωση της «ιθύνουσας τάξης». Υπάρχει, αντιθέτως, συνέχεια και σταδιακή ωρίμανση:

Σύμφωνα με το κλασικό αναλυτικό σχήμα του Max Weber, η πρώτη γενιά των αστών είναι «αρπακτικά» (πειρατές, πολέμαρχοι, κατσαπλιάδες), η δεύτερη γενιά των αστών είναι «επιχειρηματίες», είναι τα παιδιά των «αρπακτικών» που αναπαράγουν τον πλούτο που βρήκαν από τους γονείς τους με πιο θεμιτές επιχειρηματικές δραστηριότητες, η τρίτη γενιά γίνονται administrators, δηλαδή αναδεικνύουν το διοικητικό προσωπικό του κράτους και των επιχειρήσεων, και η τέταρτη γενιά βγάζει τους «διανοούμενους», οι οποίοι ολοκληρώνουν τα ηθικά και αισθητικά πρότυπα του αστικού πολιτισμού που οικοδομείται βαθμιαία.

Αυτές είναι οι «βαθμίδες ωρίμανσης» ενός αστικού καθεστώτος. Που δεν υπήρξαν ποτέ στην Ελλάδα.

--Πρώτον, γιατί εδώ το κράτος δημιουργούσε «από τα πάνω» τους εκάστοτε «αστούς».

--Δεύτερον, γιατί όταν άλλαζε το κράτος (μετά από πολέμους, επαναστάσεις, πραξικοπήματα, ξένες επεμβάσεις, καταστροφές κλπ.), νέοι «αστοί» έπαιρναν τη θέση των παλαιών, επίσης «από τα πάνω». Κι έτσι έσπαγε η αλυσίδα αστικής ωρίμανσης κι άρχιζαν όλα από την αρχή. Είχαμε λοιπόν, συνεχώς πολλούς δαιμόνιους… «κατσαπλιάδες», λιγότερους ώριμους επιχειρηματίες, κι ακόμα λιγότερους πραγματικούς αστούς διανοούμενους ή «διαχειριστές» επιπέδου…

--Τρίτον, γιατί όσοι «αστοί» από το (εκάστοτε) «προηγούμενο καθεστώς» κατάφερναν να γλιτώσουν, έπαιρναν των ομματιών τους και έφευγαν στο εξωτερικό. Όπου τα παιδιά τους συνήθως ξέχναγαν τον τόπο καταγωγής τους. Κι αυτό έσπαγε επίσης την αλυσίδα «εσωτερικής ωρίμανσης» της αστικής τάξης στην Ελλάδα.

Χώρια που ένα πολύ ισχυρό κομμάτι της Ελληνικής επιχειρηματικότητας ήταν πάντα ιδιαίτερα «εξωστρεφές», έτσι κι αλλιώς (καραβοκύρηδες, εφοπλιστές κλπ.) κι είχε πάντα την «έδρα» του (ή εφεδρική έδρα) στο εξωτερικό, όπου κατέφευγε όταν τα πράγματα άλλαζαν μέσα στη χώρα…

Έτσι «αστοί» υπήρχαν πάντα στη χώρα, αλλά αστική τάξη με συνέχεια δεν δημιουργήθηκε ποτέ! Και αφού δεν ολοκληρώθηκε ποτέ η διαδικασία της αστικής ωρίμανσης, δεν φτιάχτηκε ποτέ ούτε αστικός πολιτισμός!

Είμαστε, ίσως, η μοναδική χώρα στον κόσμο, πλήρως αστικοποιημένη, αλλά που ποτέ δεν ανέδειξε σύγχρονη αστική τάξη και ποτέ δεν απέκτησε σύγχρονο αστικό πολιτισμό!

Αυτό είναι ένα από τα μεγάλα «μυστικά» της Ελληνικής «υπανάπτυξης»…

Η Ελληνική Αριστερά δεν το κατάλαβε ποτέ. Προσπαθούσε να «ανατρέψει» μια αστική τάξη που… δεν υπήρχε! Και πάσχιζε να κερδίσει στον «αγώνα εναντίον των αστών», το «λαό», που επιδίωκε παθιασμένα να…«αστικοποιηθεί»!

Η Αριστερά δεν το κατάλαβε, παρά το γεγονός ότι οι πρώτοι που το επισήμαναν (και προκάλεσαν σοκ στους ομοϊδεάτες τους), ήταν αριστεροί διανοούμενοι, όπως ο Τσουκαλάς και ο Βεργόπουλος…

Αλλά και οι υπόλοιπες δυνάμεις της χώρας, οι μη αριστερές, κι αυτές δεν κατάλαβαν ποτέ την ελληνική ιδιαιτερότητα (πέρα από το Θεοτοκά, ίσως).

Και έτσι δεν μπόρεσαν να χαράξουν κι αυτοί μια στρατηγική για τη φιλελεύθερη μεταρρύθμιση της χώρας.

Άλλες φορές προσπάθησαν απλώς να μιμηθούν δυτικο-ευρωπαϊκά αστικά πρότυπα. Σε μια χώρα που δεν είχε καταφέρει να αποκτήσει δική της διαχρονική αστική τάξη.

Κι άλλες φορές πίστεψαν ότι με το να ενταχθούμε σε δυτικο-ευρωπαϊκούς συνασπισμούς ή ενώσεις κρατών, θα μπορούσαμε να εξομοιωθούμε μαζί τους αυτόματα! Χωρίς να προσπαθήσουμε ταυτόχρονα να αλλάξουμε στο εσωτερικό μας.

Τελικά, τη «λύση» ήλθε να τη δώσει η κρίση. Μια κρίση χρεοκοπίας, όχι απλώς της χώρας, δηλαδή των δημόσιων οικονομικών (έλλειμμα, χρέος κλπ.), αλλά και του ίδιου του κρατισμού.

Μια κρίση του παραγωγικού μοντέλου, μια κρίση της σχέσης παραγωγής-κατανάλωσης, μια κρίση αξιών και προτύπων, μια κρίση ηγεσίας και ιδεών. Μια συνολική κρίση, μια σαρωτική κρίση…

Αυτή ζούμε σήμερα!

Ασφαλώς η «ιθύνουσα τάξη» αποδείχθηκε πολύ κατώτερη των περιστάσεων. Άμεσα ή έμμεσα κρατικοδίαιτοι οι περισσότεροι, δεν θα μπορούσαν να αντιδράσουν πολύ διαφορετικά.

Αλλά και τα αστικά στρώματα «από κάτω», κι αυτά κρατικοδίαιτα ήταν ως πρόσφατα. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία…

Η πρώτη τους αντίδραση ήταν να πιστέψουν στο «λεφτά υπάρχουν»…

Μέχρι το 2009 με ψέματα ζούσε η χώρα. Με δανεικά και επιδοτήσεις επιτύγχανε μιαν επίπλαστη «ευημερία» και μια κίβδηλη «ανάπτυξη», την ώρα που η εγχώρια παραγωγή είχε σχεδόν εξαφανιστεί…

Με ψέματα ζούσαν ως τότε και σε ένα ψέμα πίστεψαν: ότι θα μπορούσαν να επιστρέψουν στο… ψέμα: Λεφτά υπάρχουν! 44% τότε το ΠΑΣΟΚ του ΓΑΠ!

Όλοι οι κρατικοδίαιτοι συνασπίστηκαν τότε σαν από ένστικτο, πριν καν τους αγγίξει η κρίση, που την έβλεπαν, όμως, να έρχεται…

Αμέσως μετά την ψήφιση του πρώτου μνημονίου, οι περισσότεροι δεν πίστεψαν ότι τέλειωνε ο κρατισμός. Το ΠΑΣΟΚ του ΓΑΠ εξακολουθούσε να είναι πρώτο στις δημοσκοπήσεις μέχρι τα τέλη του 2010…

Ύστερα άρχισε η σταδιακή κατάρρευση των ψευδαισθήσεων.

Και τον Ιούνιο του 2012, η ΝΔ του Σαμαρά πήρε κοντά 30% (29,66% για την ακρίβεια) με την παραδοσιακή της βάση να έχει διαρροές προς ΑΝΕΛ, ΧΑ και μικρότερα δεξιά κομματίδια.

Στην πραγματικότητα η μισή μόνο από την «παραδοσιακή βάση» της ΝΔ ψήφισε τότε το Σαμαρά! Το 19% περίπου (τόσο είχε πάρει ενάμιση μήνα νωρίτερα, στις εκλογές του Μαΐου του 2012).

Το άλλο 11% ήταν όσοι είχαν αφυπνιστεί πλέον! Και καταλάβαιναν πως ο κρατισμός τέλειωσε και ότι η στρατηγική εξόδου από την κρίση που πρότεινε ο Σαμαράς ήταν η μόνη ρεαλιστική…

Το αποτέλεσμα 2,5 χρόνια αργότερα τους δικαίωσε πλήρως: Η διακυβέρνηση Σαμαρά κατάφερε να μειώσει το έλλειμμα κατά 7 μονάδες περίπου σε δυόμιση χρόνια (χωρίς προηγούμενο διεθνώς και μάλιστα σε συνθήκες «εσωτερικής υποτίμησης»), να ελέγξει το χρέος (που το ΔΝΤ το θεωρούσε «βιώσιμο» ως τα τέλη του 2014), να ξεμπλοκάρει αποκρατικοποιήσεις που θεωρούνταν «αδιανόητες» ως τότε (ΔΕΣΦΑ, «Ελληνικό», περιφερειακή αεροδρόμια, «σπάσιμο της ΔΕΗ» κλπ.), να ανεβάσει την ανταγωνιστικότητα της χώρας κατά 40-50 θέσεις σύμφωνα με τους δείκτες διεθνούς κατάταξης (επίσης χωρίς προηγούμενο διεθνώς), να μετατρέψει την ύφεση 7,2% που παρέλαβε, σε ανάπτυξη 0,7% μέσα σε δυόμιση χρόνια, να αρχίσει να βγαίνει στις αγορές δύο χρόνια νωρίτερα από ό,τι προέβλεπε το πρόγραμμα και να βγάλει τη χώρα από τα μνημόνια ένα χρόνο νωρίτερα από το πρόγραμμα.

Τον Ιανουάριο του 2015 η ΝΔ του Σαμαρά πήρε 28%, δηλαδή κατάφερε να κρατήσει τις δυνάμεις της (σε σχέση με τον Ιούνιο του 2012), Κι αυτό δεν έχει ξαναγίνει ποτέ! Στο παρελθόν κάθε κόμμα που κυβερνούσε, ακόμα κι όταν «μοίραζε λεφτά» έχανε από 4 ως 12 ποσοστιαίες μονάδες! Ο Σαμαράς κατάφερε σε συνθήκες πρωτοφανών μεταρρυθμίσεων και λιτότητας να χάσει μόλις 1,83%.

Ούτε διεθνώς έχει γίνει αυτό ποτέ: ο Ραχόϊ έχασε 14 μονάδες χωρίς να εφαρμόσει μνημόνιο στην Ισπανία, Κι ο Κοέλιο εφάρμοσε Μνημόνιο επιτυχώς, έβγαλε τη χώρα του από την κρίση κι έχασε 12 μονάδες!

Η ανθεκτικότητα της εκλογικής δύναμης του Σαμαρά (με όλα τα ΜΜΕ εναντίον του τότε και ηγετικά στελέχη της παράταξής του να τον υπονομεύουν) έδειξε πως ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας, τάξης μεγέθους 28%, είχε καταλάβει πια πως ο κρατισμός είχε τελειώσει οριστικά και πως ο δρόμος του Σαμαρά ήταν ο μόνος και έφερνε ήδη αποτελέσματα.

Αυτό το 28%, το κατάλαβε σίγουρα και από τότε…

Ταυτόχρονα, στην αντί-πέρα όχθη, εκείνοι που πίστεψαν στο ψέμα ξανά, και συσπειρώθηκαν γύρω από το ΣΥΡΙΖΑ ήταν 36% (όχι 44% όπως πριν πέντε χρόνια στον ΓΑΠ)…

Ο ΣΥΡΙΖΑ αυτό ακριβώς υποσχέθηκε τότε, μια παραλλαγή του «Λεφτά υπάρχουν» με νέο «περιτύλιγμα»: το «πρόγραμμα της Θεσσαλονίκης»! Σήμερα δεν θέλουν οι ίδιοι ούτε να το θυμούνται, ούτε να τους το υπενθυμίζουν οι άλλοι…

Η μεγάλη «προίκα» που άφησε πίσω του ο Σαμαράς ήταν αυτό το 28% που συναθροίζει όσους κατάλαβαν πως ο κρατισμός τελείωσε.

Πάνω σε αυτό μπορεί να χτίσει η ΝΔ του Κυριάκου, μόνο αν αποδεχθεί και προβάλει τη δικαίωση της πολιτικής Σαμαρά. Κι αν καλέσει το λαό να τον στηρίξει, για να ολοκληρώσει ό,τι άρχισε επί Σαμαρά.

Αλλιώς, όπως έδειξαν τα λάθη του Μεϊμαράκη, αν εγκαταλείψει τη γραμμή σύγκρουσης με το ΣΥΡΙΖΑ και τον κρατισμό, θα χάσει δυνάμεις ακόμα και τη στιγμή που ο ΣΥΡΙΖΑ καταρρέει.

Ευτυχώς ο Κυριάκος δεν κάνει αυτό το λάθος. Αλλά χρειάζεται πολύ δουλειά ακόμα…

Το ζητούμενο, λοιπόν, τώρα είναι να γίνει το επόμενο βήμα. Και να γίνει σύντομα. Η συσπείρωση εναντίον του κρατισμού να πάει (από το 28%) στο 33-35% τουλάχιστον! Ενώ, έτσι κι αλλιώς ο ΣΥΡΙΖΑ φυλλορροεί…

Κι αυτό απαιτεί πολιτική και φρασεολογία ΡΗΞΗΣ! Σε όλα τα επίπεδα…

Όχι «μεσοβέζικα» πράγματα. Όλο και περισσότεροι είναι πρόθυμοι να στηρίξουν μια γραμμή σύγκρουσης με τον κρατισμό και τις αριστερές ιδεοληψίες.

Φτάνει κάποιοι να τους καλέσουν για σύγκρουση, να τους μιλήσουνε με γλώσσα διαφορετική και με όρους ρήξης.

Μεγάλες ανατροπές χωρίς συγκρούσεις δεν έγιναν ποτέ. Ούτε θα γίνουν ποτέ…

Και να θυμάστε: Δεν δίνουμε «εξετάσεις» σε κανένα κρατικοδίαιτο τμήμα των (τάχα μου) «αστών», σε καμία «κυράτσα» των βορείων προαστίων, σε κανένα «φλούφλη» του κομματικού σωλήνα, σε κανένα κακομαθημένο «παραγοντίσκο», σε κανένα «γόνο», σε κανένα «κλώνο», σε κανένα ακραίο και σε κανένα εμμονικό «φιλελέ»…

Σε κανένα από εκείνους που «δόξαζαν» τον Τσίπρα μέχρι προχθές, και σήμερα ούτε να τον φτύσουν…

Όλους που καταλαβαίνουν που βρίσκεται η χώρα τους θέλουμε. Πιστοποιητικά φρονημάτων δενμαζεύουμε. Αλλά σε κανένα δεν απολογούμαστε…

Όποιος έχει απολογητικό ύφος πάει για… «συγχώρεση» Δεν πάει για ρήξη!

Απευθυνόμαστε σε όσους πραγματικά θέλουν να απαλλαγούν από τον κρατισμό οριστικά, σε όσους καταλαβαίνουν πως άλλος δρόμος δεν υπάρχει, σε όσους γνωρίζουν πως οι φιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις είναι το αληθινά καινούργιο και πως ο Τσίπρας είναι η τελευταία «οπισθοφυλακή» των παλαιού καθεστώτος, που πεθαίνει.

Αυτοί όλοι είναι πια πολύ παραπάνω από το 40% της Ελληνικής κοινωνίας. Γιατί η εφιαλτική εμπειρία του τελευταίου ενάμιση χρόνου αφύπνισε πολύ περισσότερους.

Για να τους κερδίσουμε πρέπει να τους πείσουμε ότι επιδιώκουμε τη ρήξη με το παλαιό.

Τη ρήξη που ξεκίνησε ο Σαμαράς. Και τώρα καλείται να την ολοκληρώσει ο Κυριάκος. Αλλά κι αυτός πρέπει να μιλήσει για ρήξη και με όρους ρήξης.

Γιατί αλλιώς, δεν πρόκειται να πείσει…

ΠΗΓΗ

Δημοσίευση: Σεπτεμβρίου 14, 2016