Η δημοσιογραφία ως λειτούργημα ή μέσω διαμόρφωσης κοινής γνώμης;

Γράφει η Βογιατζάκη Δέσποινα

Δημοσιογραφία καλείτε η αναζήτηση της αλήθειας, η συγκέντρωση πληροφοριών και η δημοσιοποίηση της είδησης. Η αναζήτηση της αλήθειας όχι με κάθε μέσο αλλά με την ιδιότητα του δημοσιογράφου. Ο δημοσιογράφος είναι υποχρεωμένος να δημοσιοποιεί την ιδιότητα του πριν από την απόκτηση των πληροφοριών από την πηγή του. Να σέβεται το απόρρητο της πηγής του και να την ενημερώνει για τον τρόπο χρησιμοποίησης των πληροφοριών. Έπειτα, καλείτε να καταγράψει και να δημοσιοποιήσει την είδηση στους πολίτες. Με απόλυτο σεβασμό προς την τήρηση των προσωπικών δεδομένων. Όχι βάση της προσωπικής του άποψης. Όχι βάση προσωπικών συμφερόντων του ιδίου ή του εργοδότη του. Αλλά την είδηση ως έχει. Ώστε ο πολίτης να ενημερωθεί και να σχηματίσει την δική του άποψη ανεπηρέαστος.

Ο δημοσιογράφος δε δικαιούται να αποκρύπτει την είδηση – την αλήθεια. Μια τέτοια ενέργεια μπορεί να θεωρηθεί ζημιογόνο προς το κοινό συμφέρον.

Μα ούτε να διαστρεβλώσει την αλήθεια δικαιούται να πράξει. Μια τέτοια δράση ονομάζεται προπαγάνδα. Ο Δημοσιογράφος, έχοντας αποκτήσει τα στοιχεία που παράγουν την είδηση, δεοντολογικά δεν μπορεί να την αποκρύψει. Είναι ‘υποχρεωμένος’ να την δημοσιοποιήσει. Ένα παράδειγμα είναι το πρόσφατο περιστατικό με τον δημοσιογράφο Κώστα Βαξεβάνη που δημοσιοποίησε την «Λίστα Lagarde». Ο Δημοσιογράφος στην συγκεκριμένη υπόθεση ενέργησε καθ’όλα νόμιμα. Δημοσιοποίησε μια είδηση προς το κοινό συμφέρον, καταγράφοντας το όνομα και την ιδιότητα του κατόχου τραπεζικού λογαριασμού στο εξωτερικό. Τίποτα από αυτά τα τρία στοιχεία δεν είναι προσωπικά δεδομένα. Παρά μονάχα το χρηματικό ποσό που ανήκει στον κάθε ένα. Το οποίο και δεν δημοσιοποιήθηκε. Ένα άλλο παράδειγμα είναι η υπόθεση με τις ιερόδουλες με AIDS. Η είδηση ήταν ότι υπήρξαν ενεργές ιερόδουλες με AIDS. Κάτι τέτοιο ήταν επικίνδυνο για το κοινό συμφέρον. Η δημοσιοποίηση της είδησης ήταν υποχρεωτική. Παρόλα αυτά, η δημοσιοποίηση των φωτογραφιών αυτών των γυναικών ήταν καταπάτηση των προσωπικών δεδομένων.

Η προπαγάνδα είναι μια διεκπεραίωση που την συναντάμε κυρίως στον τομέα της διαφήμισης και στον τομέα της πολιτικής. Ο λόγος, είναι γιατί ο σκοπός της είναι να διαμορφώσει την κοινή άποψη προς όφελος του ατόμου / της άποψης/ του προϊόντος, έστω και αν είναι αντίθετο με το κοινό συμφέρων. Διαβάζοντας, λοιπόν τον όρο της δημοσιογραφίας και τον όρο της προπαγάνδας, διαπιστώνουμε ότι έχουμε να αντιμετωπίσουμε δυο διαφορετικές συνθήκες που δεν έχουν κανένα κοινό σημείο αναφοράς. Απεναντίας, αν τρέξουμε στο μακρινό ή κοντινό μέλλον και δούμε στην πράξη πως διαμορφώνετε η σύγχρονη δημοσιογραφία, διαπιστώνουμε ότι αυτές οι δύο έννοιες έχουν ‘παντρευτεί’ με έναν τρόπο ώστε να θεωρείτε απολύτως φυσικό. Ευτυχώς δεν χρησιμοποιείτε από όλους τους δημοσιογράφους, αλλά δυστυχώς από μια μεγάλη μερίδα. Επίσης, δεν θεωρείτε φυσική ενέργεια από όλους τους πολίτες αλλά δυστυχώς από μια μερίδα αυτών. Θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε ως παράδειγμα τον τρόπο που διεξάγονται, στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, τα τηλεοπτικά δελτία ειδήσεων.

Διότι, ο τρόπος λειτουργίας τους είναι να παρουσιάσουν την είδηση στους πολίτες και το επόμενο βήμα είναι να υπάρξει συζήτηση (σε έντονους τόνους, τις περισσότερες φορές), με δημοσιογράφους, ειδικούς, πολιτικούς ή με τους ίδιους τους πρωταγωνιστές της είδησης. Η Δημοσιογραφία τελειώνει με το τέλος της προβολής της είδησης. Η προπαγάνδα αρχίζει με την συνέχιση του θέματος μέσω δημοσίων συζητήσεων.

Τέλος, ο δημοσιογράφος καλείτε να μην φανερώνει άμεσα ή έμμεσα τις προσωπικές του προτιμήσεις σε θέματα πολιτικά, θρησκευτικά και αθλητικά. Τρεις τομείς που έχουν κατά καιρούς παρατηρηθεί έντονες φανατικές δράσεις. Στον προσωπικό του βίο, είναι ελεύθερος να πιστεύει, να στηρίζει και να φανατίζεται με οτιδήποτε, οποιονδήποτε και σε όποιο βαθμό επιθυμεί. Την στιγμή, όμως που γράφει το άρθρο του ή που παρουσιάζει την είδηση, καλείτε να αποστασιοποιηθεί και να είναι όσο ποιο αντικειμενικός γίνεται.

Φυσικά, δεν υπάρχει μόνο ο δημοσιογράφος. Μην ξεχνάμε τον εργοδότη του δημοσιογράφου-εργαζόμενου. Κυρίως για την τηλεόραση, όπου εκεί τα πράγματα είναι αρκετά δύσκολα. Ο λόγος είναι απλός. Ακόμα και αν ο δημοσιογράφος επιθυμεί να κάνει σωστά τη δουλειά του, ο εργοδότης πασχίζει να κρατήσει την άδεια του σταθμού. Βλέπετε η αδειοδότηση των ραδιοτηλεοπτικών σταθμών στην Ελλάδα είναι προσωρινή. Ο εκάστοτε Υπουργός/ η εκάστοτε Κυβέρνηση, έχει το δικαίωμα να παραχωρήσει ή να ακυρώσει άδειες. Προφανώς λοιπόν, αν ο δημοσιογράφος πασχίζει να κάνει σωστά τη δουλειά του, βάσει των νόμων και του δεοντολογικού κώδικα, ο Καναλάρχης πασχίζει να κρατήσει ανοιχτή και νόμιμη την επιχείρησή του!

Ένας φαύλος κύκλος έχει διαμορφωθεί στο Δημοσιογραφικό, Ραδιοτηλεοπτικό και Πολιτικό τομέα της Ελλάδας. Όπου αν δεν υπάρξουν σωστές και άμεσες λύσεις από την πηγή του προβλήματος, θα συνεχίσουμε να βιώνουμε καταστάσεις σε βαθμό εξευτελισμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας στο βωμό της τηλεθέασης και να μπαίνουν όλες οι ενέργειες και όλοι οι δημοσιογράφοι στο ίδιο σακί. Ως αποτέλεσμα είναι η δημοσιογραφία να μην μπορεί να παραμείνει ως λειτούργημα αλλά να γίνεται έρμαιο στα χέρια κάποιων και να χρησιμοποιείτε ως μέσω διαμόρφωσης της κοινής γνώμης με προπαγανδιστικές ενέργειες!

vimapr.blogspot.gr

Δημοσίευση: Νοεμβρίου 05, 2012