Το κατενάτσιο μπορεί να βγει στην επίθεση

Η ιταλική κρίση που γεννά ερωτήματα για το ενιαίο νόμισμα αλλά και το μέλλον της αστικής δημοκρατίας

Από τον Γιώργο Κ. Στράτο

Σε λιγότερο από δύο εβδομάδες αρχίζει το Μουντιάλ, η μεγαλύτερη ποδοσφαιρική γιορτή του πλανήτη. Θα είναι η δεύτερη φορά στις 20 διοργανώσεις, από το 1930 στην Ουρουγουάη, που η Ιταλία θα απουσιάσει. Η τετράκις παγκόσμια πρωταθλήτρια, όμως, φαίνεται πως βρήκε τον τρόπο να στείλει το μήνυμά της στη χώρα της οποίας αποτελεί ποδοσφαιρικά τον κακό δαίμονα, στην επίσης κάτοχο τεσσάρων Παγκοσμίων Κυπέλλων Γερμανία!

Το κατενάτσιο είναι γνωστό ως έκφραση και στους μη φιλάθλους. Κυριολεκτικώς, σημαίνει τον σύρτη, το μάνταλο, την αμπάρα της πόρτας. Μεταφορικώς, τη σκληρή κλειστή άμυνα την οποία δίδαξαν και έπαιξαν καλύτερα από καθένα στο ποδόσφαιρο οι Ιταλοί. Ελα, όμως, που άμα σε παρασφίξουν τα ζόρια και η ανέχεια, όταν η απειλή της χρεοκοπίας σε γυροφέρνει, αναγκάζεσαι να βγεις και στην επίθεση! Την προηγούμενη εβδομάδα στην ιταλική πολιτική σκηνή παίχτηκαν και επίθεση και άμυνα. Οι επόμενες εκλογές θα καθορίσουν πιθανότατα το σύστημα που θα επιλεγεί τελικώς.

Ούτε το Κίνημα 5 Αστέρων ούτε η Λέγκα του Βορρά είναι πολιτικώς συμπαθείς, πολλώ δε μάλλον συγγενείς (!) στον γράφοντα. Δεν μπορούμε, όμως, να παραγνωρίσουμε ότι επιχείρησαν να στείλουν σαφές μήνυμα στο Βερολίνο. Στις 19 Μαΐου έδωσαν στη δημοσιότητα το «Συμβόλαιο για την κυβέρνηση της αλλαγής», τις προγραμματικές δηλώσεις τους. Παρά τους αναπόφευκτους συνειρμούς που γεννά σ’ εμάς το άκουσμα και μόνο της λέξης «αλλαγή», αυτό το «συμβόλαιο» δεν περιέχει κανένα στοιχείο δημαγωγίας και λαϊκισμού, ανεξαρτήτως πώς πορεύτηκαν προεκλογικώς τα κόμματα που το συνέταξαν!

Χαρακτηριστικά, προβλέπει «παραγωγικές και αναπτυξιακές επενδύσεις του ιταλικού δημοσίου στην πραγματική οικονομία, προκειμένου να σταματήσει η αποβιομηχάνιση και να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας», επαναφέροντας ταυτοχρόνως μια πρόταση της ίδιας της Κομισιόν που ουδέποτε έγινε πράξη: «Οι παραγωγικές επενδύσεις να εξαιρεθούν από το δημόσιο έλλειμμα».

Η παρέμβαση του προέδρου της Ιταλικής Δημοκρατίας Σέρτζιο Ματαρέλα απέτρεψε τελικώς τον σχηματισμό αυτής της κυβέρνησης. Ο Σικελός Ματαρέλα, πρώην δικαστής, προερχόμενος από τα σπλάχνα της Χριστιανοδημοκρατίας, με αδελφό θύμα της Μαφίας, αποτελεί μια σεβάσμια προσωπικότητα. Μ’ ένα δραματικό διάγγελμα εξήγησε στους συμπολίτες του τους λόγους της απόφασής του, επικεντρώνοντας την άρνησή του στο πρόσωπο του ευρωσκεπτικιστή προταθέντος υπουργού Οικονομικών Πάολο Σαβόνα.

Οσο κι αν επέλεξε ένα πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος του ΔΝΤ, τον κ. Κάρλο Κοταρέλι, για να του αναθέσει την εντολή σχηματισμού κυβέρνησης, δύσκολα μπορείς να τον κατηγορήσεις ότι η βασική αγωνία του ήταν να υπερασπιστεί τις γερμανικές θέσεις για την οικονομία. Αυτό το έργο, άλλωστε, το έχουν αναλάβει οι Συνθήκες του Μάαστριχτ, αποκλείοντας όλα τα «κεϊνσιανά εργαλεία ανάπτυξης», όπως αυτά στα οποία αναφέρεται το «Συμβόλαιο» παραπάνω.

Τα ζόρια, όχι μόνο για την Ιταλία αλλά για ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αρχίζουν από τη στιγμή που δεν είναι μία αριστερή κυβέρνηση αλλά μία, έστω και εν αναμονή έως τις επόμενες εκλογές, δεξιά και μάλιστα «λαϊκιστική», η οποία θέτει ευθέως στο ιερατείο των Βρυξελλών το ερώτημα αν είναι συμβατό το ενιαίο νόμισμα με μια κεϊνσιανή πολιτική.

Η απάντηση δεν αφορά ιδεολογικές αντιπαραθέσεις, αλλά την ικανότητα να αντιληφθούμε ότι εάν η φιλελεύθερη αστική δημοκρατία αποτύχει να προσφέρει οικονομική ευημερία με διάρκεια στους περισσότερους πολίτες της, αναπόφευκτα θα τελειώσει, μαζί με τους οικονομικούς θεσμούς και τα κόμματα που έχει δημιουργήσει.

Δημοκρατία

Δημοσίευση: Ιουνίου 23, 2018