Γεωστρατηγικά οικόπεδα

Η​​ στρατηγική σημασία της Τουρκίας αμφισβητείται, πλέον, ανοικτά. Αμερικανοί και Ευρωπαίοι αξιωματούχοι και αναλυτές θεωρούν ότι η Τουρκία έχει μπει σε έναν δρόμο όπου, στην... καλύτερη περίπτωση, δεν μπορούν να βγάλουν άκρη. Συνεχίζει ασφαλώς να είναι μια πολύ μεγάλη χώρα, σε κρίσιμη γεωστρατηγική τοποθεσία και με σημαντικές επιχειρησιακές δυνατότητες. Έχει όμως χαθεί η εμπιστοσύνη. Το βαθύ κράτος, με το οποίο συνδιαλεγόταν επί δεκαετίες το αμερικανικό Πεντάγωνο, έχει ξεδοντιαστεί ή και φυλακιστεί. Οι κορώνες του Ερντογάν και ο ανεξέλεγκτος αυταρχισμός του ενοχλούν τους πάντες. Το Ισραήλ, που ήταν στενός στρατηγικός εταίρος της Άγκυρας, έχει αποστασιοποιηθεί και τον αντιμετωπίζει με μεγάλη καχυποψία. Είναι σαφές ότι συνέβησαν πράγματα στο παρασκήνιο που προκάλεσαν πολύ βαθύ ρήγμα και σε αυτό το μέτωπο.

Μπορεί λοιπόν η Ελλάδα να αναπληρώσει το ενδεχόμενο κενό; Εξαρτάται από το αν και πόση «μπάλα» θα παίξει. Οι Έλληνες πολιτικοί συνήθιζαν να ευλογούν τα γένια της χώρας αναφερόμενοι στη γεωπολιτική της θέση. Σημασία όμως δεν έχει να έχεις το καλό οικόπεδο, αλλά τι κάνεις με αυτό. Η κυβέρνηση, με ισραηλινές «πλάτες», έχει μπει σε έναν στρατηγικό διάλογο με τις Ηνωμένες Πολιτείες που θα μπορούσε να καταλήξει σε πρακτικά αποτελέσματα. Η επίτευξη μιας μακροχρόνιας συμφωνίας για τη βάση της Σούδας θα επέτρεπε στους Αμερικανούς να την αναβαθμίσουν ξοδεύοντας κονδύλια για υποδομές. Αυτή είναι μία από τις πολλές ιδέες και τα σενάρια που συζητούνται.

Οι Αμερικανοί έχουν αρχίσει τον σχεδιασμό τους, όμως, ακόμη και για την περίπτωση που η Τουρκία φύγει από το ΝΑΤΟ ή κλείσει τη βάση του Ιντσιρλίκ. Αν συμβεί κάτι τέτοιο, θα είναι η πρώτη φορά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο που η Ελλάδα θα βρεθεί απέναντι σε μια Τουρκία που θα βρίσκεται εκτός της δυτικής συμμαχίας ή ακόμη και σε αντίπαλο στρατόπεδο. Ένας παλαιός και έμπειρος διπλωμάτης υποστήριζε πάντοτε ότι θα ήταν καλό να βρεθούμε σε διαφορετικά στρατόπεδα. Το σενάριο είναι απομακρυσμένο, αλλά όχι απίθανο. Θα χρειασθεί όμως μεγάλη προσοχή στο μεσοδιάστημα, καθώς η Ουάσιγκτον και ορισμένοι Ευρωπαίοι θα λειτουργούν με το άγχος να μη χάσουν την Τουρκία, ανεχόμενοι πολλά.

Μια ματιά στον χάρτη δείχνει ότι είμαστε το τελευταίο ανάχωμα απέναντι στην τρομοκρατία, την ανεξέλεγκτη ροή μεταναστών και προσφύγων και μια περιοχή που έχει μετατραπεί σε μια μεγάλη «μαύρη τρύπα». Η Ελλάδα είναι χώρα πρώτης γραμμής για τη Δύση και ενδέχεται να κληθεί να παίξει ενεργά αυτόν τον ρόλο. Θα χρειασθούν ισχυρή πολιτική βούληση και συναίνεση για να παιχθεί αυτό το παιχνίδι. Δεν είναι αστείο, ούτε παιχνίδι να αναλάβεις ρόλους και αποστολές όταν επί δεκαετίες φοβόσουν να στείλεις έναν στρατιωτικό αστυνομικό στο Αφγανιστάν. Και επίσης θα αποκτήσουμε εχθρούς με αυτή την επιλογή και θα αναλάβουμε και ρίσκα, όπως, π.χ., το να γίνουμε στόχος φανατικών ισλαμιστών.

Οι εξελίξεις, όμως, τρέχουν. Η ώρα των αποφάσεων μπορεί και να μην απέχει πολύ.

Αλέξης Παπαχελάς
Πηγή "Καθημερινή"

Δημοσίευση: Απριλίου 17, 2017