Το νόημα του ελληνικού βίου

Το έθνος αυτοπαγιδεύτηκε στην έλλειψη νοήματος, στη βεβαιότητα της αδυναμίας να παράξει γεγονότα και να προκαλέσει εξέλιξη
«Οταν ρίχνεις μία πέτρα στο νερό, βρίσκει τον συντομώτερο δρόμο που οδηγεί στον βυθό. Το ίδιο συμβαίνει όταν ο Σιντάρτα έχει μία φιλοδοξία, ένα σκοπό. Ο Σιντάρτα δεν κάνει τίποτα∙ περιμένει, σκέπτεται, νηστεύει, αλλά περνάει μέσα από τις υποθέσεις του κόσμου σαν την πέτρα από το νερό, χωρίς να κάνει τίποτα, χωρίς να κινείται: κάτι τον ελκύει και αφήνεται να παρασυρθεί. Ο σκοπός του τον τραβάει, γι' αυτό και δεν επιτρέπει σε τίποτα να μπει στο μυαλό του, που να είναι αντίθετο στο σκοπό του. [...] Ο καθένας μπορεί να κάνει θαύματα, ο καθένας μπορεί να πλησιάσει τον στόχο του, αν ξέρει να σκέφτεται, να περιμένει και να νηστεύει».
Hermann Hesse «Σιντάρτα», εκδόσεις Λυχνάρι - Καλλιθέα: 1984, σελ. 67
Ο «Σιντάρτα» του Hermann Hesse (1877-1962) είναι λογοτέχνημα που διαβάζει συνήθως κάποιος στην εφηβεία του. Στη συνέχεια το λησμονά, αφού παρασύρεται από τα μανιασμένα ρεύματα του βίου. Σε κάποιο άλλο σημείο της θαλασσοπλοΐας του, αν είναι αρκετά τυχερός να το ξαναδιαβάσει, αντιλαμβάνεται πόσο έχει επηρεαστεί από αυτό - πόσο έχει λειτουργήσει εντός του, επί μεγάλο διάστημα, κι εκείνος δεν το είχε συνειδητοποιήσει.

Σ' αυτό το έργο ο Hesse περιγράφει τις περιπέτειες της ανθρώπινης ψυχής υπό το όχημα μιας πλοκής στην οποία πρωταγωνιστεί ο Σιντάρτα*, ένας γιος βραχμάνου που θέλει να αναζητήσει τη γνώση. Κατά τη διάρκεια αυτής της αναζήτησης ο Σιντάρτα θα υποχρεωθεί να «διαλύσει» και να ξανασυνθέσει, να πολεμήσει και να υποταχθεί στο Εγώ του ώστε να γίνει μέρος της ενότητας του κόσμου. Ολα τούτα θα τα καταφέρει περνώντας από την αυταρέσκεια της πνευματικής υπεροχής στην υπνωτιστική ηδύτητα της υπηρεσίας της σάρκας κι από εκεί πάλι πίσω στην καθαρή πνευματικότητα. Ο Σιντάρτα θα γυρίσει, περίπου, από εκεί που ξεκίνησε, αλλά έχοντας βρει την άκρη του νήματος του μεγάλου, σελασφόρου νοήματος.

Ο πρωταγωνιστής θα βρει αυτό που ψάχνουν όλοι - ακόμα κι όταν προσποιούνται στους άλλους ή στον ίδιο τον εαυτό τους ότι αδιαφορούν. Στο εναρκτήριο απόσπασμα του κειμένου ο Σιντάρτα εξηγεί στον έμπορο Καμασβάμι, που τον έχει προσλάβει, τη μέθοδό του να καταφέρνει πράγματα. Ο τρόπος που ακολουθεί ο ήρωας του Hesse δεν είναι πρωτοφανής. Δεν καινοτομεί ο Σιντάρτα ούτε η ατραπός του προς τον στόχο είναι στενόχωρη. Δεν απευθύνεται μόνο σε πρόσωπα η συγκέντρωση στον σκοπό, η άφεση σε αυτόν, όπως η πέτρα που βρίσκει τον συντομότερο δρόμο στον βυθό χωρίς να κάνει τίποτα.

Ο τρόπος του Σιντάρτα είναι τελέσφορος και για τα έθνη, τις κοινωνίες, τα σύνολα. Η Ελλάδα φαίνεται εδώ και καιρό να έχει απαρνηθεί κάθε έννοια σκοπού, κάθε βούληση επίτευξης υψιμέλαθρου στόχου. Παγιδευμένη σ' έναν βάλτο απραξίας, μοιρολατρίας και προσδοκίας για το χειρότερο, ικετεύει τους δυνάστες της να το αναβάλουν.

Το έθνος, που έχει αποδείξει με την πορεία του στον χρόνο ότι η ζωή ταυτίζεται με το θαύμα, αυτοπαγιδεύτηκε στην έλλειψη νοήματος, στη βεβαιότητα της αδυναμίας να παράξει γεγονότα, να προκαλέσει εξέλιξη, να δημιουργήσει κάτι αξιοσημείωτο, να συνθέσει αξιοβίωτες δομές. Στους σκοτισμένους νόες της πλειονότητας δεν κυριαρχεί ο σκοπός αλλά ο πόθος της αποφυγής ενός κακού, το οποίο επικρέμαται πάνω από τη χώρα. Πρώτος σκοπός μιας αληθινής και ουσιαστικής ελληνικής πολιτικής θα είναι η νοηματοδότηση της ζωής των πολλών. Τα μηνύματα που περνούν έως τώρα στις μάζες είναι χθόνια. Τα άνω δείχνουν προς τα κάτω. Οι λίγοι λένε στους πολλούς να κοιτούν χαμηλά, στην ιλύν της πλάσης, με στόχο να μην πάνε πιο κάτω από αυτήν. Δημιουργούν πτωτικές ροπές στο σύνολο. Η Ελλάδα χρειάζεται πρόσωπα να έλξουν τον λαό προς τα άνω δείχνοντας ψηλά, πολύ ψηλά.

* Στα σανσκριτικά η λέξη «Σιντάρτα» είναι σύνθετη. Απαρτίζεται από τη λέξη «σίντα», που σημαίνει «κατάφερε», και «άρτα», που μεταφράζεται ως «νόημα», «στόχος» ή «ουσία». Και οι δύο λέξεις μαζί σημαίνουν εκείνον που βρήκε ό,τι αναζητούσε ή αυτόν που ανακάλυψε το νόημα του βίου.

Παναγιώτης Λιάκος
Πηγή "Δημοκρατία"

Δημοσίευση: Δεκεμβρίου 29, 2016