Ταξιδιωτικές εντυπώσεις

Ο τουρίστας ως υποκείμενο του σχεδόν στρατοπεδικού μαζικού τουρισμού καλείται, από ένα ορισμένο είδος κριτικής, να μετατραπεί σε περιηγητή. Να γνωρίσει τον τόπο στον οποίο ταξιδεύει, να εντοπίσει τις σταθερές του, να συνομιλήσει με τους ανθρώπους του, να τον τοποθετήσει στην ιστορική και πολιτισμική διάρκεια. Ένα βοήθημα για την υπέρβαση της λογικής του τουρίστα είναι η ανάγνωση ταξιδιωτικής λογοτεχνίας. Στην περιγραφή του περιηγητή-συγγραφέα ο αναγνώστης-τουρίστας βλέπει το παρελθόν του τόπου και ταυτόχρονα τους μετασχηματισμούς του. Η Αθήνα, αίφνης, πώς φαίνεται στον σημερινό τουρίστα, όταν διαβάζει το περίφημο Οδοιπορικό του Γάλλου συγγραφέα Σατομπριάν;

Ο περιηγητής εισέρχεται το 1806 στην Αθήνα από την Ελευσίνα και αντικρίζει την Ακρόπολη. Όπως και τώρα, έτσι και δύο αιώνες πριν, η Ακρόπολη ήταν η σταθερά της πόλης. Ο Σατομπριάν γράφει και μεταφράζει ο Εμμανουήλ Ροΐδης: «Το πρώτον αντικείμενον, όπερ είδον, ήτο η Ακρόπολις φωτιζομένη υπό του ανατέλλοντος ηλίου. Υψούτο δε καταντικρύ πέραν της πεδιάδος και εφαίνετο ερειδομένη επί του Υμηττού, σχηματίζοντος τον ορίζοντα της εικόνος ταύτης». Το τοπίο δε που βλέπει είναι ριζικά διαφορετικό από το σημερινό: «Αι Αθήναι υψούνται εν μέσω πεδιάδος, οριζομένης υπό σειράς λόφων και αποληγούσης εις την θάλασσαν.

Από της θέσεως, αφ' ης εθεώρουν την κοιλάδα ταύτην, εφαίνετο διηρημένη εις τρεις οιονεί ζώνας, εκτεινομένας παραλλήλως από άρκτου προς μεσημβρίαν. Η πρώτη τούτων, η εγγυτέρα, ήτο ακαλλιέργητος και κεκαλυμμένη υπό ερεικών, η δευτέρα περιείχε αγρούς ωργωμένους και νεωστί θερισθέντας, η δε τρίτη μακρόν δάσος ελαιών, εκτεινόμενον κυκλοτερώς πως από των οχθών του Ιλισσού μέχρι του Αγχέσμου και του Φαληρικού. Ο Κηφισσός διαβρέχει το δάσος τούτο...».

Και η πόλη της Αθήνας είναι άλλη: «Διελθόντες διά της πύλης εισέδυμεν εις μικράς αγροτικάς αγυϊάς, (δρόμους), δροσεράς και αρκούντως καθάριους, εκατέρωθεν των οποίων υψούνται οικίσκοι, ών έκαστος περιέχει ίδιον κήπον κατάφυτον ελαίαις και πορτοκαλέαις. Ο δε λαός μοι εφάνοι εύθυμος και φιλοπράγμων, ουχί δε ως ο της Πελοποννήσου κατηφής». Και το τότε παρόν της Αθήνας όμως, λύγιζε κάτω από το βάρος του ένδοξου παρελθόντος που ο Σατομπριάν έβλεπε στα διάσπαρτα παντού ερειπωμένα αρχαία μνημεία. Εν μέσω δε των ερειπίων, αναρωτιέται για τους Έλληνες και γράφει: «Ο λαός ούτος τι έγινε;». Σε λίγα χρόνια όμως ο λαός αυτός επαναστάτησε και ανασυγκροτήθηκε ως ελληνικό έθνος. Ο τωρινός περιηγητής, άραγε, πώς βλέπει τους κατοίκους της σημερινής καθημαγμένης χώρας;

*Ο Κώστας Καρακώτιας είναι Νομικός και κριτικός βιβλίου

Πηγή: http://www.ethnos.gr/article.asp?catid=28326&subid=2&pubid=64238680

Δημοσίευση: Αυγούστου 30, 2015